Türkiye’de son günlerin en çok gündeme gelen isimleri Şeyh Said ve Seyit Rıza gibi Cumhuriyet düşmanı şahıslar oldu.
Diyarbakır’da kayyım belediyesinin bir bulvara Şeyh Said’in ismini vermesi üzerine başlayan tartışmalar siyasete de sıçramıştı.
İYİ Parti İstanbul Milletvekili Mehmet Salim Ensarioğlu, Şeyh Said tartışmaları hakkında sosyal medya hesabından açıklama yaparken, bu açıklamaları sebebiyle disipline sevk edildi. Şeyh Said ve Seyit Rıza gibi isimler hakkında tartışmalar daha da büyüdü.
Bu tartışmalar yaşanırken Diyarbakır’da yeni bir skandala imza atıldı. Kentte bulunan surlardan aşağıya aralarında Şeyh Said ve Seyit Rıza gibi isimlerin yer aldığı Cumhuriyet düşmanı hainlerin posteri açıldı.
Posterde Şeyh Said ve Seyit Rıza’nın yanı sıra Leyla Kasım, Qazi Muhammed, Musa Anter gibi bölücü unsurların da yer aldığı görüldü.
ŞEYH SAİD KİMDİR?
Şeyh Said, 1865-1866 yıllarında Şeyh Mahmud Rıza ve Gûle Hanım’ın oğlu olarak Elazığ’ın Palu ilçesinde dünyaya geldi. Doğduğu şehir olan Elazığ Palu’da, Diyarbakır’da, Muş’ta ve çeşitli yerlerde eğitimler gördü. Uzun yıllar Elazığ’ın Hınıs ilçesinde yaşadı.
Şeyh Sait, babası Şeyh Mahmud Fevzi’nin vefat etmesinden sonra Nakşibendi Tarikatı’na lider olarak getirildi. Hınıs’ta yaşarken I. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte buradan Piran’a göç etmek zorunda kaldı. Savaştan sonra tekrardan Hınıs’a yerleşti.
Şeyh Said, ilk evliliğini Şeyh Ahmed-i Çani’nin kızı Amine Hanım ile yaptı. Piran’a göç ederken eşi Amine Hanım rahatsızlanarak vefat etti. Amine Hanım’ın vefatının ardından Fatma Hanım ile evlendi. Şeyh Said’in beş kız, beş erkek olmak üzere 10 çocuğu oldu.
Şeyh Said’in oğlu Mehmet Fuat Fırat, 1978’de meclise milletvekili olarak girdi. Şeyh Said’in günümüzde yaşayan tek torunu eski milletvekili ve siyasetçi Abdulilah Fırat’tır.
Genç Hadisesi olarak da bilinen Şeyh Said Ayaklanması, Nisan 1925’te başladı. Şeyh Said İsyanı, Zaza ve Kürt asıllı çeşitli aşiretlerin desteğiyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki merkezi yönetime karşı başlatıldı. 13 Nisan 2025’te başlayan Şeyh Said isyanı, 31 Mart 1925’te bastırıldı.
Dönemin en büyük ayaklanmalarından birine liderlik eden Şeyh Said, dönemin hükümetine karşı silahlı isyan girişiminde bulunduğu için yargılandı.
Cumhuriyet’in ilan edilmesine ve laik düzene karşı çıktığı için 29 Haziran 1965 yılında Diyarbakır’da idam edildi.
